Danas su se navršile 104 godine od proboja Solunskog fronta, kada je srpska vojska izvojevala jednu od najvećih pobeda u istoriji svetskih ratova i odredila dalji tok Prvog svetskog rata.

U znak sećanja na 15. septembar 1918. godine, Srbija i Republika Srpska taj datum slave kao zajednički praznik – Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave.

Na Solunski front, čija je dužina bila nekoliko stotina kilometara, srpska vojska je prebačena na proleće 1916. godine, posle oporavka na Krfu nakon Albanske golgote.

Sa jedne strane fronta bili su srpski, francuski i britanski vojnici kojima se kasnije priključio i jedan broj Grka i Italijana, dok su sa druge strane linije bile austrugarska, nemačka i bugarska divizija.

Za komandanta Solunskog fronta postavljen je francuski general Franše D` Epere, a odluka da se konačno krene u proboj fronta donesena je u junu 1918. godine.

Odlučeno je da ofanziva počne na sektoru Dobro polje – Veternik – Kozjak na kojem se nalazila srpska vojska koju je činilo ukupno šest divizija sa 140.000 vojnika.

Srpska vojska bila je podeljena u dve armije – Prvu, pod komandom Petra Bojovića i Drugu armiju, na čijem je čelu bio Stepa Stepanović, dok je komandant štaba bio vojvoda Živojin Mišić.

Borbe su počele 14. septembra 1918. godine celodnevnom artiljerijskom paljbom svih savezničkih topova po bugarskim, nemačkim i austrougarskim položajima, da bi u zoru 15. septembra u 5.30 časova, posle snažne artiljerijske pripreme, u napad krenule divizije prvog ešalona Druge armije na frontu Sušica – Soko dugom 17 kilometara.

Srpska Prva armija delovala je na frontu Soko – Lešnica dugom 16,5 kilometara vodeći sa neprijateljem borbu “prsa u prsa”.

Već prvog dana probijeno je 11 kilometara fronta, koji je drugi dan proširen na 40 kilometara i time počinje slom centralnih sila čija se linija na Solunskom frontu raspada.

Francuski maršal Franše D`Epere je u izveštaju Vladi Francuske pri proboju Solunskog fronta krajem septembra 1918. godine napisao da se “operacije moraju usporavati, jer nema komunikacije radi doturanja hrane francuskim trupama koje napreduju”, a da “samo srpskim trupama nisu potrebne komunikacije, oni idu kao oluja – napred”.

Izbijanjem srpske vojske na Vardar definitivno je izvršen i operativno-strategijski proboj nemačko-bugarskog fronta, što je dovelo do toga da su Bugari uputili u Solun molbu da se prekinu operacije za 48 časova.

Franše d`Epere je odbio taj zahtev i poručio da u obzir dolazi jedino kapitulacija, što su Bugari prihvatili i 29. septembra u Solunu potpisali primirje kojim je bugarska vojska kapitulirala.

Iako su uslovi primirja bili vrlo teški, bugarski delegati su ih prihvatili samo s jednim zahtevom – da se srpska vojska ne pušta u Bugarsku.

Nemci nisu priznali primirje i njihove trupe su se izvukle iz dodira sa Bugarima, a ostaci nemačke vojske su gonjeni srpsko-francuskim snagama odstupali na sever.

Prva srpska armija zauzela je 5. oktobra Vladičin Han, pod borbom se probila kroz Grdeličku klisuru, zauzela Grdelicu, 7. oktobra prodrla u Leskovačku klisuru i zauzela Leskovac, a 9. oktobra izbila je pred Niš.

Srpska Vrhovna komanda, na predlog komandanta armije i bez obzira na tehničku nadmoćnost neprijatelja, odobrila je da Prva srpska armija napadne nemačku armiju kod Niša. U borbama od 10. do 12. oktobra Prva srpska armija je razbila delove te nemačke armije i 12. oktobra ušla i u Niš. Beograd je oslobođen 1. novembra 1918. godine. Porazom Bugarske, nemačko-austrougarske snage na Balkanu našle su se u teškom položaju, a potom je usledio slom imperija.Otomanska imperija kapitulirala je 30. oktobra 1918. godine, Austrougarska je kapitulirala 31. oktobra 1918. godina, a Nemačka 11. decembra 1918. godine