U čast blistave pobede nad Turcima, kralj Milutin podigao je manastir Svetih Arhangela u Jerusalimu u blizini Crkve Svetog Groba – i to na mestu na kome je Sveti Arhangel Mihailo spustio mač posle stradanja stanovnika u vreme cara Davida.

Mnoge su crkve i manastiri širom Pravoslavne vaseljene posvećene Svetim arhangelima Mihailu i Gavrilu, od Jerusalima, u kome je kralj Milutin podigao svoju zadužbinu, do Kosova i Metohije i grčkih ostrva, do oblasti prekrivenih snegom i ledom i dalekih kontinenata i nepoznatih predela.

Jedna od četrdeset zadužbina Svetog srpskog kralja Uroša Milutina podignuta je u blizini Crkve Svetog Groba u Jerusalimu, 1315. godine i posvećena Svetim Arhangelima. Istorija o nastanku ovog svetog mjesta u Svetoj Zemlji počinje u Maloj Aziji, prvom bitkom srpske vojske sa turskim hordama koje su ugrožavale Istočno rimsko carstvo, u kojoj je učestvovao najbolji sastav srpske vojske tog vremena, sa oko hiljadu boraca. Stigli su kao pomoć Milutinovom tastu, ocu kraljice Simonide, vizantijskom caru Andriniku.

O izuzetnoj pojedi pod vođstvom vojvode Novaka Grebosteka posebna svedočanstva u svom letopisu ostavio je arhiepiskop Danilo, a u drugim dokumentima pominje se da su “bitke vođene mnogo puta u samoj Anatoliji protiv bezbožnih Persijanaca”, uz napomenu da se moralo preći “i samo Crno more”.

Manastir na Tasosu čuva tajnu Svetog klina sa Krsta na kome je Hristos razapet.

Da bi na dostojan način obilježio ovu prvu pobjedu nad Turcima, kralj Milutin je na temeljima razrušene crkve carice Jelene iz četvrtog vijeka podigao Manastir Svetih Arhangela, na mjestu izuzetnog biblijskog značaja. Povezano je sa 997. godinom prije Hristovog rođenja i popisom stanovništva koje je naredio car David, da bi vidio koliko ima podanika.

Na tom mestu je Anđeo Gospodnji pružio ruku na Jerusalim, sa mačem koji se zabode u kamen ispred njega. To mjesto i taj kamen obilježeni su i danas ispred oltara Milutinove zadužbine, Svetoarhangelske manastirske crkve! Pored hrama sagrađeni su i veliki konaci, bolnica i posebna gostionica za poklonike koji su dolazili u Svetu Zemlju iz Srbije.

Postoji mnogo dokumenata, zapisa i svjedočenja o životu i značaju ovog manastira, kome je i car Dušan obezbijedio velike prihode, počev od manastira Svetog Spasa na Bojani, Svetog Nikole na ostrvu Vranjina i njegovih metoha, do taksi koje su plaćali Dubrovnik, Ston i Pelješac. Ovi prihodi isplaćivani su sve do 1501. godine. O velikom uticaju i obitavanju Srba u Svetoj Zemlji govori i podatak da je početkom šesnaestog vijeka ovaj manastir znatno obnovljen i da su tih godina Srbi preuzeli upravu nad Manastirom Svetog Save Osvećenog.

Car Dušan je prihodima od Dubrovnika izdržavao srpski manastir u Jerusalimu.
Nedavno, u ovom vijeku, na Sinaju je, u arhivama Manastira Svete Katarine pronađen rukopis grčkog monaha Atanasiosa Ipsilandisa od 1533. godine u kome stoji zapisano da: “Srpski monasi, pod upravom pećkog arhiepiskopa odavno upravljaju i borave u Manastiru Svetih Arhistratiga u Jerusalimu.”

Manastir je pretrpio mnoga stradanja u toku vijekova, od napada beduina i drugih pljačkaša, kuge i drugih bolesti, do skoro potpunog urušavanja. Grčka Jerusalimska patrijaršija otkupila ga je pred kraj sedamnaestog vijeka i do danas je u njenoj nadležnosti, ali se kod poznavaoca i hodočasnika uvijek pominje kao srpski manastir.